Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên. Ảnh: Quốc hội
Theo đó, Cụ thể, Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép triển khai đồng thời các công việc về đàm phán các hiệp định, thỏa thuận với đối tác song song với quá trình lập các hồ sơ và phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án đầu tư.
Về lựa chọn chủ đầu tư và nhà thầu thực hiện, đề xuất cho phép Thủ tướng Chính phủ giao chủ đầu tư thực hiện các dự án. Đồng thời, áp dụng hợp đồng chìa khóa trao tay và chỉ định thầu đối với gói thầu xây dựng nhà máy chính, trong trường hợp nhà thầu thuộc Thỏa thuận hoặc Hiệp định liên Chính phủ.
Đối với các gói thầu tư vấn quan trọng liên quan đến lập, thẩm tra, thẩm định, hỗ trợ chủ đầu tư quản lý và thực hiện dự án, đề xuất áp dụng hình thức chỉ định thầu hoặc chỉ định thầu rút gọn.
Được thực hiện song song, đồng thời một số công việc chuẩn bị dự án (khảo sát lập nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật, rà phá bom mìn, thực hiện dự án thành phần…) trong quá trình đàm phán hiệp định, thỏa thuận, hợp đồng chìa khoá trao tay trước khi phê duyệt dự án đầu tư.
Trong quá trình triển khai dự án, nếu phát sinh các vấn đề mới hoặc phải sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách này, Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu, báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.
Về phương án tài chính, vốn, Chính phủ đề xuất được đàm phán với Chính phủ các đối tác thực hiện để thu xếp vốn cho dự án theo nhu cầu, cam kết của nhà tài trợ nước ngoài.
Chủ đầu tư được vay và vay lại theo điều kiện ưu đãi. Trong trường hợp đàm phán hiệp định vay không thành công hoặc khoản vay có quy mô nhỏ, dự án có thể sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi từ ngân sách Trung ương và các nguồn vốn hợp pháp khác. Đồng thời, các thủ tục lập đề xuất chương trình, dự án sử dụng vốn vay ưu đãi có thể được miễn.
Chủ đầu tư có thể dùng vốn vay, vốn trái phiếu (Chính phủ, Chính phủ bảo lãnh, trái phiếu công trình...) để làm vốn đối ứng cho dự án.
Chính phủ cũng đề nghị cho phép huy động vốn từ các nguồn vay lại, tín dụng xuất khẩu có bảo lãnh Chính phủ hoặc phát hành trái phiếu doanh nghiệp, Chính phủ.... Các cơ quan cho vay lại, tổ chức tài chính, tín dụng có thể được miễn thủ tục thẩm định khi cho vay, cho vay lại vốn ODA, ưu đãi nước ngoài và phát hành trái phiếu.
Thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy thống nhất với sự cần thiết ban hành cơ chế chính sách đặc thù để đẩy nhanh tiến độ xây dựng dự án. Tuy nhiên, với đề xuất đưa dự án vào vận hành trong năm 2030, cơ quan này cho rằng cần “nghiên cứu kỹ lưỡng và bổ sung giải pháp” để đảm bảo mục tiêu vận hành.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy. Ảnh: Quốc hội
Đề xuất về lựa chọn nhà thầu theo hình thức chỉ định thầu, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng việc áp dụng chỉ định gói thầu “chìa khóa trao tay” là hợp lý. Song, hình thức này có thể dẫn đến hạn chế cạnh tranh, nguy cơ lợi ích nhóm và thiếu minh bạch trong quá trình thực hiện.
Vì vậy, đề nghị cần có quy định rõ ràng về điều kiện áp dụng, tiêu chí lựa chọn nhà thầu, bổ sung cơ chế kiểm soát chặt chẽ các điều khoản hợp đồng, đặc biệt là các cam kết về công nghệ, bảo trì và chuyển giao công nghệ sau khi hoàn thành dự án.
Phương Vy
